ΖΑΛΗ – ΙΛΙΓΓΟΣ

Τι είναι η ζάλη και ο ίλιγγος;

Ο όρος ζάλη μπορεί να σημαίνει διαφορετικό πράγμα για κάθε άτομο. Στις περισσότερες περιπτώσεις αναφέρεται σε αίσθημα αστάθειας, βάρους η ελαφρότητας στο κεφάλι, τάση λιποθυμίας, απώλεια ισορροπίας. Υπάρχουν πολλές αιτίες ζάλης, πολλές από τις οποίες δεν σχετίζοναι με το όργανο της ισορροπίας του αυτιού, δηλαδή το λαβίρυνθο. Για παράδειγμα, άτομα με καρδιαγγειακό νοσήματα, διαβήτη, αναιμία ή προβλήματα του θυρεοειδούς, είναι αρκετά πιθανό να εμφανίζουν μία ειδική ζάλη.

Ένας ειδικός τύπος ζάλης ονομάζεται ίλιγγος και αναφέρεται στην αίσθηση της κίνησης ή περιστροφής του ατόμου ή του περιβάλλοντος γύρω από το άτομο. Ο ίλιγγος, στη πλειονότητα των περιπτώσεων προκαλείται από διαταραχή του λαβυρίνθου ή των συνδέσεων του λαβυρίνθου με τη παρεγκεφαλίδα και περιοχές του εγκεφάλου, που ελέγχουν την ισορροπία. Κόντρα στην κοινή αντίληψη δεν αποτελεί νόσο, αλλά σύμπτωμα πολλών καταστάσεων, διαφορετικών μεταξύ τους.

Πως ελέγχεται η ισορροπία του ανθρωπίνου σώματος;

Η ικανότητα του ανθρώπου να στέκεται σε όρθια θέση και να διατηρεί την ισορροπία του στηρίζεται στην καλή συνεργασία τριών συστημάτων :

Της όρασης ( καλή λειτουργία των ματιών )
Του λαβυρίνθου ( του οπισθίου λαβυρίνθου ή αιθουσαίου συστήματος )
Πληροφορίες από αισθητήρες στο δέρμα και τις αρθρώσεις ( ιδιοδεκτική αισθητικότητα )

Και τα τρία αυτά συστήματα στέλνουν πληροφορίες στον εγκέφαλο για τη θέση του σώματος στο χώρο, τι είναι πάνω, κάτω, αριστερά, δεξιά, καθώς και για την κινητική κατάσταση του σώματος. Ο εγκέφαλος με την παρεγκεφαλίδα επεξεργάζονται τις πληροφορίες, κατανοούν τη θέση και την κίνηση του σώματος, στέλνοντας αυτόματα εντολές στα πόδια και χέρια για τη διατήρηση της ισορροπίας. Εάν ένα από τα παραπάνω συστήματα δεν λειτουργεί, η ισορροπία γίνεται ασταθής, ενώ αν ένα από τα συστήματα στέλνει λάθος μηνύματα διαταράσσεται η ισορροπία. Αν τα ερεθίσματα από τους αισθητήρες ενός λαβυρίνθου είναι λανθασμένα λόγω νόσου του λαβυρίνθου προκαλείται ίλιγγος με απώλεια της ισορροπίας.

Ποιές παθήσεις προκαλούν ίλιγγο;

Υπάρχουν πολλές παθολογικές καταστάσεις που μπορεί να εμφανιστούν στο λαβίρυνθο και να προκαλέσουν ίλιγγο. Ένας απλός και συνάμα αποτελεσματικός τρόπος ταξινόμησης αυτών των νόσων, που προκαλούν ίλιγγο, είναι με βάση την διάρκεια του επεισοδίου ιλίγγου.

Πολύ βρχείας διάρκειας επεισόδια ιλίγγου, που κρατούν δευτερόλεπτα μέχρι λεπτά. Ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως είναι η πιό συχνή περίπτωση ιλίγγου, που κρατάει μερικά δευτερόλεπτα έως λεπτά και που προκαλείται από την κίνηση του κεφαλιού προς συγκεκριμένη κατεύθυνση. Έρχεται πολύ απότομα και φεύγει μετά από μερικά δευτερόλεπτα ή το πολύ σε ένα – δύο λεπτά. Η τυπική περίπτωση είναι όταν το άτομο πάει να σηκωθεί το πρωί ή να ξαπλώσει. Επίσης μπορεί να συμβεί ενόσω το άτομο είναι ξαπλωμένο στο κρεβάτι στη μία πλευρά και πάει να γυρίσει στην άλλη πλευρά. Αυτός ο ίλιγγος προκαλείται λόγω του ότι οι μικρο – κρύσταλοι (ωτολίθοι), που βρίσκονται στους αισθητήρες της κίνησης του λαβυρίνθου, έφυγαν από τη θέση τους και με την μετακίνηση του κεφαλιού προσκρούουν στον αισθητήρα δίνοντας ψευδές μήνυμα στον εγκέφαλο ότι υπάρχει κίνηση. Η πληροφορίες από τα μάτια και την ιδιοπαθή αισθητικότητα είναι αντίθετες ο εγκέφαλος ”βραχυκυκλώνει” και αυτό εκδηλώνεται με το αίσθημα του ιλίγγου.
Επεισόδιο ιλίγγου μέσης διάρκειας που διαρκεί μερικές ώρες. Η νόσος Meniere είναι μια διαταραχή του λαβυρίνθου, που εκδηλώνεται με επεισόδια ιλίγγου διάρκειας μερικών ωρών την κάθε φορά. Συνοδά συμπτώματα είναι η άυξηση των εμβοών και μείωση της ακοής στο αυτί που πάσχει, όπως επίσεις ναυτία και εμβοές κατά περίσταση.Η ακοή και οι εμβοές συνήθως βελτιώνοναι μετά το πέρας της κρίσης του ιλίγγου, ωστόσο η ακοή δεν αποκαθίσταται στο επίπεδο, που ήταν πριν την κρίση. Έτσι προοδευτικά, χάνοντας λίγη ακοή μετά από κάθε επεισόδιο, η ακοή μειώνεται αισθητά σε μήκος χρόνου. Η νόσος Meniere οφείλεται σε αύξηση της πίεσης της ενδολέμφου. Ενδολέμφος είναι υγρό που βρίσκεται μέσ; στο λαβύρινθο και η νόσος είναι γνωστή και ως ενδολεμφικός ύδρωπας. Η θεραπεία περιλαμβάνει κατασταλτικά φάρμακα του λαβυρίνου, διουρητικά, άναλο δίαιτα αλλά και εγχείρηση σε επίμονες περιπτώσεις που δεν υπακούουν στη φαρμακευτική αγωγή. Η πλέον σύγχρονη εξέλιξη στη θεραπεία της νόσου Meniere είναι η ενδοτυμπανικές εγχύσεις γενταμυκίνης ή κορτιζόνης.
Επεισόδια ιλίγγου διάρκειας τουλάχιστον 24 ωρών και πάνω. Εάν ένα επεισόδιο ιλίγγου διαρκεί για πάνω από 24 ώρες, είναι πιθανό να προκαλείται από κάποα φλεγμονή του νεύρου της ισορροπίας δηλ του αιθουσαίου νεύρου. Η κατάσταση λέγεται αιθουσαία νευρωνίτιδα. Είναι ενδεχόμενο επίσης να οφείλεται σε λαβυρινθίτιδα. Και οι δύο καταστάσεις προκαλούν περιστρφικό ίλιγγο και απώλεια της ισορροπίας για πολλές ημέρες η και εβδομάδες. Ακολουθεί προοδευτική βελτίωση της ισορροπίας τις επόμενες εβδομάδες. Συνυπάρχουν ναυτία και εμετοί. Η όλη συμπτωματολογία καθηλώνει τον άρρωστο στο κρεβάτι. Η θεραπεια περιλαμβάνει κατασταλτικά του λαβυρίνθου φάρμακα τα οποία πρέπει να σταμτίσουν αμέσως μετά τη βελτίωση των συμπτωμάτων προκειμένου ο εγκέφαλος να αντιρροπίσει τον ίλιγγο.

Ποιές εξετάσεις χρειάζεται κάποιος που εμφανιζει ίλιγγο;

Η διάγνωση για τους περισσότερους ασθενείς μπορεί να γίνει από τον ωτορινολαρυγγολόγο με λεπτομερές ιστορικό και εξέταση στο ιατρείο. Οι περισσότεροι ασθενείς με ίλιγγο θα συνέλθουν μέσα σε λίγες εβδομάδες από την εμφάνιση του ιλίγγου. Ειδικές εξετάσεις δεν χρειάζονται σε επίπεδο ρουτίνας. Σε μερικές περιπτώσεις που η διάγνωση δεν είναι σαφής, μπορεί να χρειαστούν εξετάσεις κύρια απεικονιστικές, όπως αξονική η μαγνητική τομογραφία.

Τι εναλλακτικές θεραπείες υπάρχουν για τη ζάλη ή τον ίλιγγο;

Το πρώτο και κυριότερο είναι ο έλεγχος των συμπτωμάτων με τα κατασταλτικά του λαβυρίνθου φάρμακα. Μετά τη διάγνωση της αιτίας η θεραπεία στρέφεται στο αίτιο και είναι ανάλογη του αιτίου. Σε περιπτώσεις καλοήθους παροξυσμικού ιλίγγου θέσεως οι κινήσεις επανατοποθέτησης μπορεί να αποδώσουν σε ένα μεγάλο ποσοστό.

Εγχείρηση σε αρρώστους με ίλιγγο χρεειάζεεται εξαιρετικα σπάνια. Υπάρχουν μία – δύο εξαιρέσεις στο παραπάνω και αφορούν στη νόσο Meniere και την οξεία νευροαισθητήρια βαρηκοία με ίλιγγο. Οι πάσχοντες από τις παραπάνω καταστάσεις μπορεί να ωφεληθούν με την ενδοτυμπανική έγχυση γενταμυκίνης ή κορτιζόνης. Οι εγχύσεις είναι ασφαλείς και σιγά – σιγά υποκαθιστούν τις πιό επιθετικές και με πιθανές επιπλοκές εγχειρήσεις που γίνονταν στο παρελθόν.